Urania's waarnemingstoren viert 50ste verjaardag!

50 jaar Urania Waarnemingstoren   1970 - 2020

*** BEKIJK OOK HET FOTO-ALBUM UIT DE OUDE DOOS ***

Nadat eerder dat jaar de “Volkssterrenwacht van Antwerpen” officiëel was opgericht (17 april 1970) werd op 31 oktober 1970 de waarnemingstoren officiëel ingehuldigd.  Een gouden jubileum dus, en dat vraagt om de nodige festiviteiten, ware het niet dat 2020 er iets anders uitziet dan normaal …

Om deze bijzondere datum toch niet  onopgemerkt te laten voorbijgaan, vertellen we je graag wat meer over de geschiedenis van Urania's waarnemingstoren!

In het toenmalige culturele centrum van de Sint Jozef Parochie waren in het voorjaar van 1969 al enkele activiteiten rond ruimtevaart (het Apollo programma beleefde zijn hoogtepunt) en sterrenkunde georganiseerd, en in de zomer van dat jaar kwam er een “zomercursus sterrenkunde”.  Mét succes en zo ontstond er een groepje enthousiaste amateur-astronomen dat op minder dan een jaar tijd zou uitgroeien tot een heuse “volkssterrenwacht.   Op 17 april 1970 werden de statuten gepubliceerd en is de vzw “Volkssterrenwacht van Antwerpen”  een feit.

Er kwam al snel structuur in het geheel: vanaf september 1969  was er al een “tijdschriftje” (welgeteld  één gestencilde pagina) en werden er onder impuls van “bouwpastoor “ en grote bezieler E.H. Van Gaal plannen gemaakt voor een waarnemingstoren.   Een andere drijvende kracht achter het ontstaan van de volkssterrenwacht was wetenschapspopularisator Jos Van Limbergen.  Die had in 1956 al plannen voor een volkssterrenwacht “Biokosmos” in Mortsel en was daarvoor te rade gegaan bij ene Anton Kutter in Duitsland die in Biberach zijn  eigen observatorium had opgericht met de naam “Urania”.  In die sterrenwacht had  Anton Kutter een 30 cm Schiefspiegler-telescoop staan, een telescooptype dat hij zelf had verfijnd en dat in de daaropvolgende jaren wereldwijde bekendheid en verspreiding zou kennen. 

Urania's ledentijdschrift... anno 1970.

Een driekoppige delegatie onder leiding van  E.H. Van Gaal trok naar Anton Kutter in Biberach en kwam terug met een bestelling voor een 25 cm Schiefspiegler telescoop (die later door iedereen op Urania de “Kutter-kijker” zou genoemd worden) en met ideeën en tips voor de bouw van  een waarnemingstoren (o.a. het draaibaar platform rond de telescoop is gebaseerd op een idee  van Kutter).

“Het ijzer smeden terwijl het heet is” was ongetwijfeld één van de lijfspreuken van onze Pastoor Van Gaal want enkele maanden laten waren die ideeën al in concrete plannen omgezet.  Architect H. Van Den Berghe uit Borgerhout en aannemer Bouwwerken Frans Segers uit Kontich stonden in voor resp. ontwerp en bouw van de toren.    Ondertussen ontwierp Anton Kutter de eerste sterrenkijker voor onze sterrenwacht en liet die bouwen door leerlingen van het “Pestalozzi Kinderdorf” weeshuis in Wahlwies.  (foto Kutter telescoop)

De plannen voor de waarnemingstoren

De Kutter-telescoop

In september 1970 kreeg Anton Kutter in Biberach nogmaals het bezoek van  Pastoor Van Gaal en Jos Van Limbergen en zij brachten nog een souvenir mee: het”Urania” logo van de sterrenwacht van Anton Kutter zou voor enkele decennia ook het logo van onze Volkssterrenwacht Urania worden 

De Urania-sterrenwacht van Anton Kutter in het Duitse Biberach

En op 31 oktober 1970 was het dan zover: de waarnemingstoren werd officiëel ingehuldigd. Anton Kutter - verheugd dat onze sterrenwacht ook de naam Urania had gekregen -  was persoonlijk aanwezig.  Tijdens zijn korte toespraak had hij het over de “samenhorigheid van de mensen die door de sterren te begrijpen ook elkaar beter leren begrijpen”. 

 Aankondiging van de inhuldiging van de toren

 31 oktober 1970 - Officiële opening waarnemingstoren.
Links: E.H. Van Gaal, recths: telescoopbouwer Anton Kutter

Nu, 50 jaar later, is de Kutter-kijker al lang vervangen door een 40 cm Cassegrain telescoop, maar blijft de waarnemeningstoren één van de blikvangers van Urania.   Wat weerhoudt er ons dan van om volgend jaar,  in non-Covid-tijden, feestelijk de 51^e verjaardag  van de toren  te vieren?