"Hoe twee Franse astronomen de lengte van de meter bepaalden" en "Atomen tellen"
Dit seminarie is een duo lezing:
Hoe twee Franse astronomen de lengte van de meter bepaalden (N. Schryvers)
Wie heeft de meter bedacht? Wanneer en hoe werd bepaald hoe lang zo’n meter nu juist moet zijn? Dit is het verhaal van de zoektocht naar een universele maat voor alle dingen, gestart in de periode van de Franse Revolutie, einde 18e eeuw. In Frankrijk alleen al waren er in die periode verschillende honderden maten en gewichten in omloop. Die diversiteit was interessant voor handige verkopers, voor lokale handelaars en landeigenaars, maar lastig voor (inter)nationale handel, administratie (bv. belastingen op grond), militaire operaties, en zeker ook voor wetenschappelijk onderzoek. Het was ook een bron van ongelijkheid, en net dàt heeft er mee voor gezorgd dat - in de woelige tijd van de Franse revolutie - een expeditie geleid door twee Franse astronomen en die een wereldwijde standaard voor de meter moest bepalen, werd uitgestuurd door de Franse Académie des Sciences. De expeditie liep echter niet van een leien dakje, en pas zeven jaar na de start kon men de universele meter, en in het zog hiervan het metriek stelsel, voorstellen. In Frankrijk keerde men echter alsnog tijdelijk terug naar de oude maten, maar vanaf 1820, nu meer dan 200 jaar geleden, geldt in de Benelux het huidige metriek stelsel, de langste aaneengesloten periode ter wereld.
Link naar de online les: (enkel toegankelijk voor cursisten met een COMBI- of VIDEO-PAS - je moet ingelogd zijn om deze pagina te kunnen bekijken).
https://www.urania.be/content/hoe-twee-franse-astronomen-de-meter-bepaalden-nick-schryvers
Atomen tellen (A.De wael)
Nanomaterialen zijn materialen die bestaan uit klein een aantal atomen, zo’n tientallen tot honderden. Soms zelfs duizenden atomen, maar nog steeds véél minder dan de miljoenen miljarden atomen die in een korreltje zout zitten. Daardoor zijn ze helemaal anders dan grote “bulk” materialen. Een gouden ring bijvoorbeeld is waardevol omdat hij zo inert is. Een gouden nanodeeltje is gemaakt uit hetzelfde soort atomen – gewoon veel minder – en is daardoor net heel erg reactief. Met nanomaterialen is werkelijk vanalles mogelijk. Als we gericht nanomaterialen kunnen maken, dan kunnen we bijvoorbeeld kleinere chips, efficiëntere katalysatoren of langer levende batterijen ontwikkelen. Ideaal, toch? Alleen is het niet mogelijk om nanomaterialen te zien met het blote oog. Daarom gebruiken we een zeer krachtige elektronenmicroscoop, die toelaat om de atomen in het nanomateriaal te zien. Jammer genoeg zijn de beelden die opgenomen worden met die elektronenmicroscoop slechts een projectie van de volledige structuur. We kunnen dus niet meteen alle atomen zien door simpelweg naar het beeld te kijken. Daarom werkte ik tijdens mijn doctoraat aan kwantitatieve modellen die toelaten om precies te achterhalen hoeveel atomen er zich in het nanomateriaal schuilhouden en of ze veel van plaats veranderen.
Link naar de online les: (enkel toegankelijk voor cursisten met een COMBI- of VIDEO-PAS - je moet ingelogd zijn om deze pagina te kunnen bekijken).
https://www.urania.be/content/atomen-tellen-annelies-de-wael