kijk omhoog

De maan als wegwijzer

Kijk zaterdagavond 8 februari rond 19h naar het zuidoosten: de maan staat vlak bij de ster Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Stier. De dichtste samenstand was om 15h, de maan verwijdert zich nu steeds verder van de oranjerode ster.

In de nacht van maandag 10 op dinsdag 11 februari en ook de volgende nacht staat de maan in de buurt van de heldere planeet Jupiter.

Heldere planeten in februari

Mercurius komt op 15 februari in benedenconjunctie met de zon, d.w.z. dat de planeet tussen de aarde en de zon staat. Hij is dan ook alleen in het begin van de maand nog te zien laag boven de zuidwestelijke horizon, kort na zonsondergang. Venus komt iets meer dan twee uur voor de zon op. Onze "Morgenster" staat in het sterrenbeeld Boogschutter. Mars komt kort voor middernacht op. De roodoranje planeet staat in de Maagd, in de buurt van Spica, de helderste ster van dit sterrenbeeld. Jupiter is gans de nacht zichtbaar, hij gaat pas tegen de ochtend onder. De gasreus staat in de Tweelingen.

Winterzeshoek

De Winterzeshoek is geen sterrenbeeld, maar een figuur gevormd door zes heldere sterren aan de winterhemel die behoren tot verschillende sterrenbeelden. Rond 23u30 staat het heldere sterrenbeeld Orion pal in het zuiden. De ster rechts onderaan, Rigel maakt deel uit van de Winterzeshoek. Om de andere leden te vinden kijken iets naar het westen en naar boven: Aldebaran (Stier), in het zenit Capella (Voerman), dan naar beneden Castor (Tweelingen), en om de figuur te sluiten Procyon (Kleine Hond) en Sirius (Grote Hond). Let op de kleurverschillen veroorzaakt door hun verschil in oppervlaktetemperatuur: Procyon wit, Sirius en Rigel blauwwit, Aldebaran en Pollux oranje, Capella geel. Ook de linkerschouder van Orion, Betelgeuse valt op: deze heeft een roodachtige tint.

Heldere planeten in januari

Mercurius is in de tweede helft van januari te zien laag boven de zuidwestelijke horizon kort nadat de zon is ondergegaan. Venus is de eerste dagen van de maand 's avonds zichtbaar in het zuidwesten. Op 11 januari passeert de planeet tussen de aarde en de zon, we moeten wachten tot de tweede helft van de maand om de planeet  vlak voor zonsopkomst terug te zien opduiken als "Morgenster" in het zuidoosten. Mars komt in de tweede helft van de nacht op. De roodoranje planeet staat in de Maagd, in de buurt van Spica, de helderste ster van dit sterrenbeeld.

De Pleiaden

De Pleiaden vormen een open sterrenhoop met een honderdtal sterren. Met het blote oog kunnen we een zevental sterren onderscheiden, vandaar ook de naam Zevengesternte. Rond 23h30 schuift deze groep doorheen het zuiden. Het betreft hier sterren die zowat 100 miljoen jaar geleden uit dezelfde stof- en gaswolk ontstaan zijn. In de lange periode van een sterrenleven - onze zon is bijvoorbeeld al 5 miljard jaar oud - is die leeftijd natuurlijk maar een peulschil.

Heldere planeten in december

Mercurius komt op 29 december in bovenconjunctie met de zon, dit wil zeggen dat de planeet dan achter de zon staat en dus niet te zien is. Alleen in het begin van december is hij zichtbaar in de ochtendschemering laag boven de zuidoostelijke horizon. Venus staat 's avonds in het zuidwesten in het sterrenbeeld Boogschutter. Eind december gaat de planeet reeds anderhalf uur na de zon onder. Mars komt rond 1h op. De roodoranje planeet staat in de Maagd. Jupiter komt 's avonds op in het noordoosten en blijft gans de nacht zichtbaar. De gasreus staat in de Tweelingen, nabij de sterren Castor en Pollux.

Heldere planeten in november

Mercurius bereikt op 18 november zijn grootste westelijke elongatie (dwz dat de planeet uiterst rechts van de zon staat en dus voor de zon opkomt). De planeet is vanaf 10 november in de ochtendschemering te zien laag boven de zuidoostelijke horizon. Op 26 november staat hij vlak bij Saturnus. Venus bereikt op 1 november haar grootste oostelijke elongatie, uiterst links van de zon dus. De "Avondster" staat dan laag boven de zuidwestelijke horizon. De planeet staat in de Boogschutter. Mars komt rond 1h45 op. Midden november vinden we hem om 7h pal in het zuidoosten.

Sterrenbeeld in de kijker: Zuidervis

In deze periode van het jaat staat het grote Herfstvierkant (Pegasus) rond 21 uur hoog aan de zuidelijke hemel. Verlengen we de rechterzijde ervan naar beneden dan vinden we een heldere ster vlak boven de zuidelijke horizon: Formalhaut. Dit is de helderste ster van het sterrenbeeld Piscis Austrinus, de Zuidervis; Het stelt een vis voor die op zijn rug ligt en van het water drinkt dat uit de kruiken van Aquarius stroomt. Formalhaut is een blauwwitte ster op een afstand van 22 lichtjaar.

Sterrenbeeld in de kijker: Steenbok

Het sterrenbeeld Steenbok (Capricornus in het Latijn) staat in onze streken altijd vrij laag boven de horizon. De naam betekent gehoornde geit. Ondanks het feit dat het al een oud sterrenbeeld is bestaat het uit relatief zwakke sterren. De Zomerdriehoek kan een hulp zijn om het te vinden. Verlengen we de rechterzijde (Wega-Altair) naar beneden, dan komen we bij de sterren Algebi en Dabi van de steenbok. De rest van het sterrenbeeld vinden we ten oosten van deze sterren, met als laatste de ster Deneb Algiedi. Halfweg de maand oktober rond 21u vinden we de Steenbok pal in het zuiden.

Kans op meer vallende sterren

Maandag 21 oktober en dinsdag 22 oktober passeren de Orioniden, een meteorenzwerm afkomstig van de bekende komeet Halley. (Deze komeet wordt in 2061 terug verwacht). Deze zwerm vertoont geen speciale pieken. Men kan een 20-tal meteoren per uur verwachten, ze zijn snel en soms met nalichtende sporen. Als men hun spoor naar achter verlengt, schijnen ze te ontstaan in een punt boven het sterrenbeeld Orion, vandaar de naam “Orioniden”. Orion komt pas op rond middernacht, eerder kijken heeft geen zin, het is echter Volle Maan op 19 oktober, we zullen dus nog veel last hebben van het maanlicht, alleen de helderste meteoren zullen te zien zijn.

Pages