Arecibo telescoop ingestort

Minder dan twee weken na de officiële bekendmaking dat de legendarische (radio)telescoop in Puerto Rico onherstelbaar beschadigd was, heeft het noodlot toegeslagen. Op 1 december om 8u ’s ochtends lokale tijd meldt de beheerder “The National Science Foundation” dat het 900 ton zware platform, hangend aan kabels boven de eigenlijke schotel, naar beneden is gestort. De impact heeft zowel de 305 meter brede schotel als enkele omringende installaties compleet verwoest. Alle hoop op herstel of een gecontroleerde afbraak is daarmee vervlogen. Er zijn gelukkig geen mensen, of tot zover bekend dieren, gewond geraakt.     

 Spectaculaire beelden van de fatale afloop zijn vrijgegeven door de NSF.
(Arecibo Observatory, U.S. National Science Foundation facility)

Het drama komt niet als een totale verassing. Twee kabels begaven het al in de maanden vooraf. Op 10 augustus sprong een steunkabel uit zijn bevestiging, waarna op 6 november een hoofdkabel brak. Het leidde de NSF er noodgedwongen toe het einde van de telescoop aan te kondigen, een gecontroleerde afbraak. Andere faciliteiten zoals LIDAR (laserafstandsmeting, red.) zouden operationeel blijven. Ingenieurs hadden de nodige vaststellingen reeds gedaan na de eerste kabelbreuk en de reserveonderdelen waren al onderweg. De tweede kabelbreuk bleek fataal. De constructie kon elk moment instorten en alle hoop op herstel of een gecontroleerde afbraak was verloren. 

De tweede kabelbreuk op 6 november takelde de schotel al aanzienlijk toe. (UCF / NSF)

De eerste vaststellingen wijzen erop dat de volledige bovenste structuur van alle drie de steunpilaren is afgebroken, waardoor het platform de diepte instortte en de stalen kabels met zich meesleurde. De kabels blijken het opleidingscentrum zwaar te hebben toegetakeld.             

Het platform was een origineel onderdeel uit de jaren 1960, maar werd significant zwaarder in de jaren 1990 nadat er nieuwe instrumenten werden toegevoegd. De opwaardering maakte het één van de krachtigste radio- en radarobservatoria ter wereld. Om de nieuwe opstelling te verzekeren werden 12 extra ondersteuningskabels aangebracht, maar het is net één van deze kabels die eerst thuis gaf. Elke individuele kabel is 8,25 cm dik en is geweven uit 160 staaldraden, de reden waarom de nog recente kabel uit zijn bevestiging is losgekomen, is dan ook een raadsel.  Ingenieurs en technisch personeel zijn ter plaatse om de aangrenzende faciliteiten te herstellen.  

Luchtfoto van het Arecibo Observatorium nadat het 900 ton wegende platform 140 meter de diepte instortte en 
daarbij de stalen kabels van de 3 steunpilaren heeft afgescheurd. (Ricardo Arduengo / AFP)

Het verlies van het 57 jaar oude observatorium veroorzaakt een schokgolf door de astronomische gemeenschap. Arecibo’s enorme diameter en gevoeligheid maakte het een veelzijdig instrument, inzetbaar voor de studie van nabije asteroïden tot verafgelegen sterrenstelsels. Volgens wetenschappers verbonden aan het observatorium is er momenteel geen enkel ander instrument dat Arecibo volledig kan vervangen. 

De Chinese FAST-radiotelescoop, met diameter van 500 meter, stak de Arecibo al met vlag en wimpel voorbij wat afmetingen betreft. De grootste ter wereld kan echter geen zware radar instrumenten faciliteren, zoals Arecibo dat wel kon. Andere radiotelescopen in de wereld die wel over radarmogelijkheden beschikken, zijn ofwel niet gevoelig genoeg of reeds belast met andere taken. 

Arecibo overleefde aardbevingen, orkanen en woelige financiële wateren, maar de radiotelescoop lijkt nu dus definitief aan zijn einde te zijn gekomen. 

Een luchtfoto van Arecibo in zijn hoogdagen toont de Gregoriaanse koepel aan het ontvangstplatform boven de schotel, 
die gebouwd is in een natuurlijke depressie. (UCF / NSF)


Bron: Sky&Telescope.org