Fritgeurtjes bestrijden met ruimtetechnologie

Hardnekkige fritgeurtjes in restaurants, fast-food ketens en zelf bij je thuis horen binnenkort misschien tot het verleden dankzij experimenten in het Internationaal Ruimtestation.

Bij de bereiding van voedsel in hete frituurolie of heet frituurvet komen er steevast onaangenaam ruikende moleculen vrij die zeer moeilijk te verwijderen zijn. Deze geurtjes worden veelal opgevangen in grote afzuigkappen en chemisch behandeld waardoor er Ozon vrijkomt. Ozon moet dan weer verwijderd worden vanwege het gezondheidsrisico.

In de plaats daarvan ging de Duitse fabrikant Blümchen aan de slag met een nieuwe technologie gebaseerd op plasma-experimenten uit het ISS.

"Koud plasma" technologie (Terraplasma)

Plasma is gewoonlijk een heet elektrisch geladen gas, maar het is ook mogelijk om “koud plasma” aan te maken op kamertemperatuur. “Koud plasma” blijkt een extreem efficiënte antibacteriële werking te hebben en is ook effectief tegen schimmels en virussen. Bovendien is het veilig om aan te raken, wat het bijzonder aantrekkelijk maakt voor commercieel gebruik.

De methode om “koud plasma” aan te maken werd ontwikkeld in het Max Planck Instituut voor Buitenaardse Fysica (Duitsland).

Gefinancierd door ESA en in samenwerking met ROSCOSMOS, waren wetenschappers geleid door Professor Gregor Morfill verantwoordelijk voor de eerste experimenten in het ISS. Zijn team maakte handig gebruik van de gewichtloosheid om complexe plasmavormen te bestuderen. De studie ervan leidde uiteindelijk tot de ontwikkeling van het “koud plasma”.

Plasma experimenten aan boord van het ISS (MPE–M. Kretschmer)

Meer recent werd er een vierde experiment van dit type uitgevoerd in het ISS, waardoor de plasmastudie één van de langstlopende experimenten in de ruimte is.

Dankzij subsidies van de ESA werd de kennis omgezet naar een toegepaste technologie op aarde. Sinds 2013 is prof. Morfill CEO van het bedrijf Terraplasma. Samen met zijn team paste hij de nieuwe technologie reeds toe in de medische sector, bij hygiëne problemen en in waterzuiveringsinstallaties. 

Om geurtjes te verwijderen, gebruikt Terraplasma een technologie waarbij het "koud plasma" wordt aangemaakt door vonken van elektrische ladingen in de lucht te jagen tussen een korte staafelektrode die in het midden van een cilindrische elektrode zit. De oorspronkelijke ontlading is slechts een dunne lijn van nauwelijks 1 mm dik en bevindt zich ergens tussen de beide elektroden. Maar wanneer het in een snelle beweging wordt gebracht door een magnetisch veld, ontstaat er een plasma schijf. De slechte geurtjes worden vervolgens door deze schijf gejaagd en zo geneutraliseerd.

Van de ruimte naar de keuken

Het Duitse EurA, consulent van ESA’s Technology Transfer Programme, was reeds op de hoogte van professor Morfill’s specialiteit en zijn daaruitvloeiende commerciële successen. Zij aarzelden dan ook niet om de technologie te introduceren bij de producent van frituurapparaten, Blümchen.

“Deze industrie springt normaal niet zo snel op nieuwe technologieën, maar we zagen hier onmiddellijk een groot potentieel,” aldus Johannes Schmidt van EurA.

“Het nieuwe ontwerp gebruikt elektronen in het plasma om geurtjes te neutraliseren,” legt professor Morfill uit. “De dunne plasma schijf breekt geurende moleculen af in onschadelijke bijproducten, die niet ruiken en geen gezondheidsrisico’s inhouden. Bovendien is het duizend keer sneller dan de traditionele chemische methode!”

Koud plasma verwijdert fritgeurtjes. (Blümchen)

De plasmafilter, slechts 10 cm lang, kan geïntegreerd worden in bestaande systemen, maar ook in nieuwere en kleinere systemen. Binnenkort kunnen dus ook kleine restaurants en zelfs huishoudens meegenieten van afzuigapparaten met de ontgeurende technologie.

“De potentiële afzetmarkt is enorm,” aldus Georg Hirtz, CEO van Blümchen. “Er zijn zo’n 600 000 oudere systemen in Duitsland alleen al. Met een gemiddelde levensduur van 10 jaar betekent dat de vervanging van zo’n 60 000 systemen per jaar!”

“De ontwikkeling van een kleiner systeem voor huishoudens zou dit potentieel richting de 10 miljoen apparaten jagen die verkocht kunnen worden per jaar in heel Europa.”

Met een volledige werkend prototype gepland voor 2017, zou het apparaat beschikbaar moeten zijn op de markt begin 2018. Blümchen zal de filters of de licenties verschaffen aan alle fabrikanten van afzuigapparaten.

Industrieel frituurapparaat met "koud plasma" technologie. (Blümchen)

Ondertussen blijft Terraplasma de mogelijkheden van “koud plasma” onderzoeken voor toepassingen hier op aarde. Samen met het Duitse farmaceutica bedrijf Dynamify werd Terraplasma Medical opgericht om systemen te ontwikkelen waarbij chronische en acute wonden en huidproblemen kunnen worden genezen of behandeld door middel van “koud plasma”.

Bovendien wordt deze medische toepassing verder onderzocht naar mogelijk gebruik in toekomstige “langdurige” ruimtemissies.