Rosetta en komeet 67P bereiken kortste afstand tot de zon!

De komeet 67 P heeft het dichtste punt van zijn 6,5 jaar lange tocht rond de zon bereikt. Met zijn mensgemaakte satelliet Rosetta, naderde 67 P op 13 augustus 2015 (om 4u03 in de ochtend Belgische Tijd) tot op 186 miljoen km (1,24 AE) van de zon. Niet echt heel dicht bij de zon, want dat punt ligt tussen de baan van de aarde en Mars. De vorige keer dat komeet 67 P daar langs kwam was op 28 februari 2009.  Bij de aankomst van de ESA-sonde Rosetta (met de lander Philae) op 6 augustus 2014 was komeet 67 P zowat 540 miljoen km verwijderd van de zon.

Komeet 67 P het dichtst bij de zon op 13 augustus 2015, foto door Rosetta vanop 300 km afstand.

Komeet 67 P (samen met Rosetta, uiteraard) verwijdert zich weer van de zon om over ruim 3 jaar het verst punt van de zon te bereiken op 850 miljoen km (5,68 AE), net voorbij de baan van Jupiter.

Het bezoek aan het punt het dichtst bij de zon heeft geen grootse nieuwe resultaten opgeleverd. Kort ervoor, op 29 juli, zag Rosetta de meest dramatische uitbarsting op komeet 67 P tot dan. Vanuit  de hals van de komeet schoot een straal gas de ruimte in.

Een onverwachte korte maar hevige uitbarsting op komeet 67 P. Links een kwartier voor de uitbarsting (niks te zien), midden de “jet”, rechts een kwartier later (de “jet” is verdwenen).

Vanop een veilige 186 km afstand fotografeerde Rosetta die “jet” en maakte enkele opvallende waarnemingen. De snelheid van het gas in de uitbarsting bedroeg minstens 10 m/s = 36 km/u (= sprint op 100 m), de uitbarsting duwde het magnetisch veld van de zonnewind weg en de samenstelling van het gas was anders dan tot 2 dagen tevoren werd gemeten:

De concentratie waterdamp bleef wel onveranderd, maar er was 2 keer meer CO², 4 keer meer methaan (CH4) en zelfs 7 keer meer zwavel-waterstof (H²S). Vanwege het H²S schreven sommige media dat komeet 67 P “stinkt”. H²S is de reuk van rotte eieren.

De analyse van de gassen in de plotse uitbarsting (klik voor grotere weergave)

Er kwamen ook veel meer stofdeeltjes vrij. Begin juli telde Rosetta 1 tot 3 deeltjes per dag, een halve dag na de uitbarsting was dat 30 deeltjes per dag, met een piek van 70 “hits” in 4 uur tijd op 1 augustus.

Rosetta stelt het dus goed, maar de komeet-lander Philae is opgegeven. Op 15 november 2014, 56 uur na de landing, ging het radiocontact met Philae verloren omdat de batterijen niet konden opgeladen worden. Naarmate komeet 67 P dichter bij de zon kwam, kreeg Philae meer licht en leverden de zonnecellen meer stroom. Op 13 juni 2015 was er opnieuw een kort radiocontact. Er volgden nog een half dozijn radiosignalen. Maar na 9 juli zweeg Philae definitief. De vluchtleiding weet trouwens nog altijd niet precies waar Philae is neergekomen.

Waar ligt Philae op komeet 67 P? De gele stippen geven het gebied aan waar Philae kan liggen. De rode stip geeft de meest waarschijnlijk plek aan.

Philae heeft tot oktober een waterkansje om weer in gang te schieten, daarna is het definitief gedaan want het zonlicht is dan te zwak om nog stroom te leveren.

De missie van Rosetta loopt nog tot in september 2016. Dan wil de vluchtleiding de sonde laten landen of neerstorten op de komeet.

Herman Henderickx

Brussel, 17 augustus 2015.