Zonneton

Een solargraph maken is echt niet moeilijk: blikje met gaatje, fotopapier en 6 maanden wachten. Verschillende leden van de Werkgroep Algemene Sterrenkunde (WGAS) houden zich er al jaren mee bezig en de foto's zie je regelmatig op de Uraniawebsite passeren. Maar als je een aantal WGAS-leden op een avond samen zet in de Astrobar dan komen er wilde ideeën. Zo'n blikje is wel leuk en de resultaten zijn vaak echt mooi. Maar kan dat niet groter? Een emmer? Een ton? Een echte camera obscura (een volledige kamer dus)?

Een heleboel opties passeren dan de revue. Tot uiteindelijk iemand zegt: “ik kan op mijn werk aan een (proper) olievat geraken”. Een standaard olievat van 200 liter is 87 cm hoog en heeft een diameter van 57 cm. Dit leek ons wel iets. Maar... waar vind je dat formaat fotopapier? Niet!

Maar wel fotopapier van 51 op 61 cm. Plak er zo vier aan elkaar en je kan het olievat gebruiken als zonneton. Op 7 oktober 2021 kwamen we met de werkgroep samen om een testopstelling te maken. In een verduisterde MuFu werden vier stukken papier aan elkaar gekleefd. Na lang discuteren waren we het erover eens waar het gaatje in de ton moest komen en - nog veel belangrijker - hoe groot. Uiteindelijk belandde het fotopapier in de zonneton en konden we er mee naar de waarneemtoren verhuizen. Van oktober tot december heeft onze testopstelling op het terras van de toren gestaan.

In december hebben we dan de zonneton opnieuw binnengebracht en het resultaat was voor drie vierde in orde. Blijkbaar hadden we één van de vier bladen fotopapier achterstevoren geplaatst. In een donkere kamer was het onmogelijk te zien en te voelen wat de voor- en achterkant van het papier was. Voor de definitieve opstelling hebben we van elk van de vier papieren een hoekje afgeknipt dat we eerste met opzet belicht hebben. De definitieve opstelling ging in december opnieuw de toren op.

Op 17 juni 2022 werd de zonneton aan de waarneemtoren van Urania 'geoogst', de vier vellen gescand en zo goed mogelijk digitaal terug aan elkaar 'geplakt'. Het origineel meet zo’n 14.000 op 10.000 pixels. Het beeldveld is ongeveer 90°. En het resultaat is indrukwekkend. We hebben rondgezocht op internet en nergens een gelijkaardige poging teruggevonden dus misschien hebben we de grootste solargraph ter wereld gemaakt.

We willen graag ons experiment nog eens herhalen maar misschien wel eens op een andere plaats. Vandaar deze oproep: wie heeft een goede plek waar onze zonneton zes maanden mag staan met een vrij - maar vooral een interessant - zicht op het zuiden (bijzonder gebouw, bezienswaardigheid, natuur)? Laat het ons weten via wgas@urania.be!