Nieuwe reeks waarnemingen met Gaia vrijgegeven.

Op maandag 13 juni maakte ESA de nieuwe waarnemingen van Gaia openbaar. Deze derde release zorgt meteen voor het meest gedetailleerde overzicht van onze eigen Melkweg tot nog toe. Maar met deze nieuwe release komt ook heel wat extra info ter beschikking. Over duizenden planetoïden maar ook over dubbelsterren en zelfs sterbevingen.

Gaia werd gelanceerd op 19 december 2013 met een Russische Soyuz-raket vanop de Europese lanceerbasis in Frans Guyana. Gaia maakt geen rondjes rond de aarde maar verhuisde naar een baan rond L2, het tweede Lagrange-punt in het zon-aarde-stelsel. Inderdaad, hetzelfde punt waar nu ook James Webb Space Telescope zijn rondjes maakt. Gaia is de opvolger van de eveneens Europese Hipparcos. De bedoeling van Gaia is om met een zeer hoge nauwkeurigheid posities van sterren vast te leggen.

In september 2016 volgde een eerste data release. Toen waren posities en helderheden bekend voor meer dan 1,1 miljard sterren. Dat is bij deze derde release opgelopen tot 1,8 miljard sterren. Maar er is veel meer dan dat. Dankzij spectroscopische waarnemingen zijn nu ook temperaturen, massa en leeftijden van sterren bepaald. Ook de chemische samenstelling is gekend, alsook de snelheid waarmee de ster van of naar ons toe beweegt.

Al deze info zorgt voor meer dan een gedetailleerde kaart. Maar er is meer.

Met de vorige data kon men al bepalen dat sommige sterren opzwelden en weer kleiner werden. Maar nu vond men heel wat sterren waar men ook trillingen zag die eerder te vergelijken zijn met tsunami’s: eerder onregelmatige veranderingen van het steroppervlak in vergelijking met uitzetten en inkrimpen. Dat soort stertrillingen of sterbevingen vond men ook in sterren waar men dat niet verwachte.

In deze data release vindt men ook informatie over heel wat meervoudige stersystemen, over variabele sterren maar ook over quasars en melkwegstelsels.  Een extraatje is dat men voor 154.741 planetoïdes de baan heeft bepaald, veel nauwkeuriger dan in het verleden het geval was.

Meer over de Belgische inbreng in het Gaia-project en deze derde data release vind je hier.
Een ESA-filmpje over deze data release vind je hier.

Auteur: Koen Geukens
Bron: ESA