Vandaag (15 sept.) is D-day voor het ruimtetuig Cassini dat opzettelijk de dichte atmosfeer van Saturnus zal invliegen om zichzelf te vernietigen.

De dramatische afloop van het 13-jarig onderzoek staat gepland om 13u55 onze tijd. Wetenschappers van NASA’s Jet Propulsion Laboratory (JPL) in Californië zullen de afdaling gadeslaan en een allerlaatste stroom aan data analyseren voordat het ruimtetuig na 1 à 2 minuten de duimen moet leggen tegen de enorme hitte afkomstig van de wrijving met de gassen in Saturnus’ dampkring.

NASA bericht live over dit evenement vanaf 13u onze tijd. De uitzending vertelt meer over de activiteiten aan het einde van de missie en schakelt op regelmatige basis over naar “mission control” van JPL.

“We zullen triest zijn, zonder twijfel, met het verlies van zo’n prachtige machine,” aldus Earl Maize, Cassini’s projectmanager. “Ik denk dat we allemaal (Cassini’s team, red.) een gevoel van trots ervaren. We gingen naar Saturnus om ze te onderzoeken, we deden het en we deden het buitengewoon goed!”

De Cassini-Huygens missie is een samenwerking tussen de Amerikaanse NASA, de Europese ESA en het Italiaanse ASI. Geen overbodige luxe gezien het kostenplaatje van 2,74 miljard Euro. Het ruimtetuig werd gelanceerd in 1997 en kwam pas 7 jaar later aan bij Saturnus. Een jaar na deze lange reis ontkoppelde de “Huygens lander” zich van Cassini en landde op de grootste maan van Saturnus, Titan. De satelliet Cassini mocht Saturnus oorspronkelijk tot 2008 onderzoeken, maar kreeg tot tweemaal een missieverlenging zodat het ruimtetuig kon blijven werken tot 2017.

Het einde van Cassini is nabij omdat er niet meer voldoende brandstof aan boord is. Hoewel het elektrische circuit van het ruimtetuig aangedreven wordt door een radioactieve plutonium krachtbron die nog lang zou kunnen meegaan, is de chemische brandstof voor de besturing helaas opgebruikt. Met andere woorden het ruimtetuig zal stuurloos worden.

De wetenschappers sturen Cassini daarom opzettelijk Saturnus’ atmosfeer in. Dit manoeuvre voorkomt dat het ruimtetuig zou botsen met één van de vele manen. In het bijzonder, omdat het nog steeds niet uitgesloten is dat er leven aanwezig is. Cassini zou het leven er mogelijk kunnen “besmetten” of zelfs introduceren. In beide gevallen zou dat een ramp zijn voor verder onderzoek. Enerzijds omdat leven zou kunnen verdwijnen door ons en anderzijds omdat het een vertekend beeld zou kunnen opleveren over het feit waar we leven kunnen vinden.

In de grote finale van zijn bestaan doet Cassini nog enkele laatste krachttoeren om de gasreus van nabij te bestuderen. Zo dook het ruimtetuig al verschillende malen doorheen de beroemde ringen en snoof ze al eens een klein beetje van de atmosfeer op.

Artistieke impressie van Cassini's einde. (NASA)

Ongeziene ontdekkingen

De observaties van Cassini resulteerden in een lange lijst van nieuwe ontdekkingen. Inclusief de afwijkingen en veranderingen in de ringen, en de onthulling van de mogelijk leefbare omstandigheden op enkele van Saturnus’ manen.

Het ruimtetuig nam in zijn leven 453,084 foto’s van de gasreus en zijn omgeving. Op basis van de observaties en data werden er ruim 3948 wetenschappelijk werken geschreven en er zullen er wellicht nog volgen na afloop van deze bijzondere missie.

Maar net zoals bij de meeste missies werden er ook enkele nieuwe mysteries blootgelegd die de onderzoekers nu zullen moeten proberen ontrafelen zonder behulp van het ruimtetuig. Hoe wordt het magnetisch veld van Saturnus aangedreven? Of, hoe snel roteert de vaste kern, m.a.w. hoe lang duurt een dag exact op Saturnus? En, hoe komt het materiaal van de ringen in aanraking met diens atmosfeer?

“Niet alleen hebben we een omgeving (Saturnus) die overspoeld wordt door mysteries en raadselachtige puzzels, we hebben er ook een ruimtetuig die ze zou kunnen oplossen,” zo zegt Maize. “Het was een amazing, amazing missie!”

Uitbarstingen in de vorm van geisers lieten Cassini toe om en glimp op te vangen van wat er zich onder het oppervlak van de Saturnusmaan Enceladus bevindt.
Blijkt dat 98% van het gas in deze pluimen uit waterdamp bestaan! (NASA/JPL)