ESO

Grondwerk voor de E-ELT begonnen

Vandaag is op feestelijke wijze een begin gemaakt met het grondwerk voor ESO’s European Extremely Large Telescope (E-ELT). Een deel van de 3000 meter hoge berg Cerro Armazones is opgeblazen om de top, waarop de grootste optische/infraroodtelescoop ter wereld komt te staan, te kunnen egaliseren.

ESO viert 50 jaar samenwerking met Chili

Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat de zeer vruchtbare relatie tussen ESO en Chili tot stand kwam die zowel de Europese als de Chileense astronomie in staat stelde om haar wetenschappelijke, technologische en culturele grenzen te verleggen.

Op 6 november 1963 werd het eerste verdrag tussen de European Southern Observatory (ESO) en de regering van Chili, deConvenio, getekend. Dat gaf ESO toestemming om haar telescopen onder de buitengewoon heldere Chileense hemel te plaatsen.

ALMA ontdekt embryo van monsterster

Nieuwe waarnemingen met de Atacama Large Millimeter/submillimeter array (ALMA) hebben astronomen een ongekend beeld gegeven van een reusachtige ster-in-wording in een donkere wolk. Daarbij is een stellaire ‘baarmoeder’ ontdekt die meer dan 500 keer zoveel massa bevat als de zon – de grootste die ooit in de Melkweg is waargenomen – en die nog steeds groeit. De stellaire embryo daarbinnen voedt zich gretig met materiaal uit de omgeving. Naar verwachting zal de wolk een zeer heldere ster van tot wel honderd zonsmassa’s baren.

Drie planeten in leefbare zone van nabije ster

Een team van astronomen heeft met een combinatie van nieuwe waarnemingen en bestaande gegevens van het HARPS-instrument van de 3,6-meter ESO-telescoop ontdekt dat het planetenstelsel van de ster Gliese 667C minstens zes planeten telt. Maar liefst drie van deze planeten zijn 'superaardes' die zich in de zone rond de ster bevinden waar vloeibaar water en eventueel ook leven kan bestaan. Daarmee is dit het eerste planetenstelsel dat we kennen met een volgepakte leefbare zone.

Een chaotisch stervormingsgebied

De Deense 1,54-meter telescoop van de ESO-sterrenwacht op La Silla, in het noorden van Chili, heeft een frappante opname gemaakt van NGC 6559, een object dat de chaos illustreert die ontstaat wanneer er in een interstellaire gaswolk sterren ontstaan. NGC 6559 is een wolk van gas en stof in het sterrenbeeld Boogschutter, op een afstand van ongeveer 5000 lichtjaar van de aarde. Het gloeiende gebied is een relatief klein object: met afmetingen van slechts enkele lichtjaren valt het bijna in het niet bij zijn honderd lichtjaar grote buurman, de beroemde Lagunenevel (Messier 8).

Een spookachtig groene zeepbel

Deze intrigerende nieuwe foto, gemaakt met ESO's Very Large Telescope, toont de groen oplichtende planetaire nevel IC 1295 rond een zwakke, stervende ster op zo'n 3300 lichtjaar afstand in het sterrenbeeld Schild (Scutum). Het is de meest gedetailleerde foto die ooit van dit object is genomen. Sterren ter grootte van de zon eindigen hun leven als kleine, zwakke witte dwergsterren. Wanneer ze de definitieve stap naar hun pensioen maken worden hun atmosferen de ruimte in geslingerd.

De Karrenwielgalaxie

Wie zich de maandkalender "Astronomy 2013" van BrownTrout Publ.Inc. aangeschaft of onder de kerstboom gevonden heeft, kijkt deze maand op een prachtige foto van de "Cartwheel Galaxy", de "Karrenwielgalaxie", gecatalogeerd als ESO 350-40. Een ongewoon beeld, zoals zijn naam al doet vermoeden: je zou in de eerste plaats gaan denken aan een door een rode reus uitgestoten planetaire nevelring. Het gaat echter om een lensvormig melkwegstelsel in het zuidelijke sterrenbeeld Beeldhouwer (Sculptor), onder Vissen en Cetus, op een afstand van 500 miljoen lichtjaar van ons verwijderd.

Spiraalpracht opgesierd door uitdovende supernova

Op ongeveer 35 miljoen lichtjaar van de aarde, in het sterrenbeeld Eridanus, staat het spiraalstelsel NGC 1637. In 1999 werd de serene aanblik van dit stelsel verstoord door de verschijning van een zeer heldere supernova. Astronomen die de nasleep van deze explosie met de Very Large Telescope van de ESO-sterrenwacht op Paranal onderzochten, hebben ons een verbluffend beeld van dit betrekkelijk nabije sterrenstelsel verschaft.

Ingebruikname ALMA luidt nieuw tijdperk van ontdekkingen in

Vandaag is, in een afgelegen deel van de Chileense Andes, tijdens een officiële ceremonie de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (ALMA) in gebruik genomen. Dit evenement markeert de voltooiing van alle belangrijke systemen van de reusachtige telescoop en de formele overgang van een bouwproject naar een volwaardige sterrenwacht. ALMA is een samenwerkingsverband tussen Europa, Noord-Amerika en Oost-Azië, in samenwerking met de Republiek Chili.

Dubbelstersysteem in de planetaire nevel Fleming1

Een ster, zwaarder dan onze zon maar met minder dan ongeveer 8 maal haar massa, zwelt in de loop van haar leven op tot een rode reus. Haar kern, waarin het door de oorspronkelijke waterstoffusie terecht gekomen helium zich omzet tot koolstof (een proces dat 10 maal sneller gaat), wordt zeer heet en de daarmee gepaard gaande sterrenwind blaast het grootste deel van haar massa naar buiten weg. Dit zich alsmaar verder van de sterkern verwijderende buitenste omhulsel zien wij als een planetaire nevel, een foutieve maar ingeburgerde benaming.

Pages